Rola aktywności fizycznej w procesie zdrowienia

W ostatnich latach przeprowadzono szereg badań oceniających wartość aktywności ruchowej w profilaktyce raka, okresie terapii onkologicznej, jak i po zakończeniu leczenia przeciwnowotworowego. Wynik jednoznacznie wskazują, że odpowiednio dobrana aktywność fizyczna w trakcie leczenia onkologicznego wpływa pozytywnie na cały organizm. Korzyści z niej płynące oddziałują zarówno na psychikę, jak i na ciało pacjenta onkologicznego.

Osoby będące w trakcie leczenia onkologicznego nie muszą rezygnować z wysiłku fizycznego. Kluczowe jest, aby rodzaj i intensywność wysiłku w trakcie terapii przeciwnowotworowej były dostosowane do stanu zdrowia pacjenta i skonsultowane z lekarzem prowadzącym. Regularne ćwiczenia fizyczne, których poziom dostosowany jest do możliwości i stanu zdrowia, pozwalają wzmocnić organizm pacjenta w walce z chorobą nowotworową. Aktywność w trakcie leczenia onkologicznego łagodzi niektóre objawy uboczne prowadzonej terapii i poprawia jakość życia. Eksperci zalecają umiarkowaną aktywność ruchową – przynajmniej 30 min. dziennie. W celu poprawienia wydolności i sprawności, należy dążyć do 60 minut umiarkowanej lub 30 min intensywnej aktywności fizycznej każdego dnia. – Każdy pacjent onkologiczny wymaga indywidualnego podejścia i kwalifikacji. Szczególną ostrożność należy zachować, m.in. w przypadku zaawansowanego procesu nowotworowego, przerzutów do kości czy podeszłego wieku – wskazuje fizjoterapeutka Zuzanna Popiela, na co dzień pracująca z pacjentami w Specjalistycznym Szpitalu Onkologicznym Nu-Med w Tomaszowie Mazowieckim. Rodzajów aktywności fizycznej jest bardzo wiele i każdy pacjent z pewnością znajdzie coś, co sprawi mu przyjemność. Ważne, aby wybrać taki rodzaj wysiłku, który będzie dobrze dopasowany do preferencji, aktualnej kondycji oraz stanu zdrowia chorego. – Najbezpieczniejsze formy aktywności na jakie mogą pozwolić sobie pacjenci onkologiczni to: spacery, taniec, joga, rekreacyjna jazda na rowerze, nordic walking lub pływanie. Oczywiście każdą aktywność fizyczną jaką planujemy podjąć powinniśmy skonsultować z lekarzem prowadzącym leczenie – tłumaczy fizjoterapeutka Zuzanna Popiela.

Bardzo ważna u osób chorych onkologicznie jest również fizjoterapia ruchowa. Odpowiednio dobrane ćwiczenia pomagają szybciej wrócić do samodzielnego życia. Tak było, między innymi, w przypadku Zofii Myśliwiec z Tomaszowskiego Stowarzyszenia Amazonek. – Już w drugiej dobie po zabiegu mastektomii rehabilitantki uczyły mnie automasażu ręki i ćwiczeń zapobiegających powstaniu obrzęku limfatycznego. Nauka trwała do końca mojego pobytu na oddziale. Podstawy, których mnie nauczono pozwoliły na kontynuację ćwiczeń w domu. Dzięki rehabilitacji ręka szybciej wróciła do sprawności i uniknęłam obrzęku – mówi Pani Zofia. I dodaje: – Kontakt pacjentki z rehabilitantem jeszcze na szpitalnym oddziale jest bardzo potrzebny i niewątpliwie przyspiesza powrót do aktywności w codziennym życiu. Słowa Pani Zofii potwierdzają specjaliści. Dodatkowo, jak wskazują badania, aktywność fizyczna wpływa na zmniejszenie częstotliwości występowania nawrotów choroby onkologicznej. Dlatego warto dozować ją systematycznie i z głową – tak by stała się dla pacjenta przyjemnym nawykiem, a nie przykrą koniecznością.

Istnieją przekonujące dowody naukowe, które potwierdzają, iż regularny wysiłek fizyczny utrzymywany w granicach tolerancji organizmu wpływa pozytywnie i stymulująco na pracę układu odpornościowego. Powoduje on wzrost liczby komórek układu immunologicznego oraz zwiększa ich aktywność. Dzięki temu organizm skuteczniej broni się przed chorobotwórczymi czynnikami, takimi jak np. wirusy i bakterie. Warto tu jednak zaznaczyć, że zbyt intensywne treningi mogą prowadzić do przeciążenia organizmu, a co za tym idzie, do osłabienia mechanizmów odpornościowych. Podczas wysiłku fizycznego o umiarkowanej intensywności następuje uruchomienie mechanizmów immunologicznych, wśród których zauważalny jest wzrost limfocytów. Do ich zadań należy mi.in. niszczenie komórek nowotworowych. Aktywność fizyczna po przebytym leczeniu onkologicznym zmniejsza ryzyko nawrotu raka piersi, raka jelita grubego i raka prostaty.

Regularna aktywność fizyczna oddziałuje pozytywnie także na zdrowie psychiczne chorych na raka. Ćwiczenia pomagają rozładować nagromadzone napięcie emocjonalne, a umiarkowany wysiłek fizyczny może być pomocny w zmniejszeniu poziomu lęku i działa antydepresyjnie. Zaobserwowano również jego korzystny wpływ na jakość snu i szybkość zasypiania. Ulubiony sport pomaga zadbać o dobre samopoczucie i daje poczucie kontroli. To szczególnie ważne dla osób, które w trakcie choroby onkologicznej poczuły, że utraciły kontrolę nad własnym ciałem i jego zdrowiem. Wykonywanie ćwiczeń pomaga udowodnić sobie, że jesteśmy w stanie walczyć z własną słabością i ograniczeniami. Nawet lekkie i niewymagające ćwiczenia pomagają pacjentom w przywróceniu poczucia sprawczości.